Veel Nederlandse hockeyclubs stellen zichzelf voorafgaand aan een seizoen doelen, zoals het promoveren naar de overgangsklasse met de eerste elftallen of het aantrekken van zoveel mogelijk nieuwe leden. Bij de Alkmaarse Mixed Hockey Club worden er sinds de zomer van 2022 echter hele andere doelen gesteld.
AMHC wil de groenste hockeyclub van Nederland worden en de club lijkt aardig op weg.
De ambitie om de groenste hockeyclub van Nederland te worden, kreeg vorm in september 2022 toen Jan Nagengast de nieuwe voorzitter werd van AMHC. Er waren drie zaken die om zijn aandacht vroegen: de club wilde terug naar het oorspronkelijke groene shirt, de energiekosten stegen met 400 procent en de gemeente Alkmaar kondigde een ruimhartige subsidieregeling aan voor maatschappelijke instellingen die wilden verduurzamen. Dit alles leidde tot de ambitie de ‘Groenste hockeyclub van Nederland’ te worden. Het hoge energieverbruik werd vooral veroorzaakt door een slecht geïsoleerd clubhuis en een laag rendement van de zonnepanelen. Eind 2023 werd als deadline gesteld om minimaal energieneutraal en van het gas af te zijn.
Volgens voorzitter Jan Nagengast is AMHC hierin goed geslaagd: ,,Wij gaan die doelen halen. We hebben de muren en het dak geïsoleerd en er liggen 123 zonnepanelen op het dak. We hebben ook een opvang voor de energie, want het is natuurlijk een beetje krom dat je overdag energie opwekt die je in de avond nodig hebt. Dus wij hebben accu’s ter waarde van 45 kilowatt. Zo worden de velden in de avond verlicht door de energieopbrengst van overdag. We zitten op dit moment op 80 tot 85 procent qua realisatie van onze doelen.’’
Transitieperiode
Tijdens het voorjaar van 2023 werden de handen flink uit de mouwen gestoken, vooral omdat dit de periode was dat de energieprijzen de pan uit rezen. AMHC besloot het warme water in de zaalhockeyperiodes af te sluiten, scherper te zijn op het efficiënt gebruiken van de veldverlichting en het energieverbruik van koelingen en verwarmingen buiten het seizoen om te beperken. Dit sorteerde al snel effect. Van december tot en met maart lag het energieverbruik achtereenvolgens op 76, 38, 58 en 80 procent ten opzichte van het jaar ervoor.
Tijdens de transitieperiode werd ook gekeken naar hele praktische zaken, zoals de keuken. Voorzitter Jan Nagengast legt uit hoe daarin keuzes gemaakt moeten worden: ,,Je gaat bijvoorbeeld kijken naar hoeveel energie het koffiezetapparaat en de biertap verbruiken en of er alternatieven zijn. Hoeveel wordt er nog getapt, terwijl mensen vooral kratjes gebruiken tegenwoordig? Met slimme stekkers is alles te meten om zo tot een oordeel te komen. Daarnaast komt binnenkort een warmtepomp, waardoor we warm water kunnen krijgen zonder gas te gebruiken. Wij willen echt nog dit jaar van het gas af.’’
De grootste slag werd echter geslagen bij de veldverlichting. De halogeenlampen waren verantwoordelijk voor 41 procent van het elektrisch verbruik van AMHC. Door deze te vervangen door LED-verlichting werd een reductie van maar liefst 50 procent gerealiseerd. De voorzitter is dan ook bijzonder tevreden met deze overgang: ,,We hebben nu een prachtige LED-verlichting en dat is echt het nieuwste van het nieuwste. Je kunt die op elk moment aanzetten, terwijl je bij halogeen lang moest wachten. Trainers kunnen het vanaf een Iphone of Ipad ook zelf regelen.’’
Draagvlak onder de leden
Uiteraard is een ingrijpende energietransitie niet altijd even prettig voor de leden en zijn er ook nadelen. Nagengast erkent dat het soms lastig is om de leden de noodzaak van de transitie in te laten zien. Met name in de overgangsperiode, toen er minder mogelijk was, ging het soms moeizaam. Nu de transitie er grotendeels opzit, kunnen de leden juist gaan profiteren, zo denkt de voorzitter: ,,Ik heb van meerdere hockeyclubs gehoord dat ze een tussentijdse incasso hebben moeten doorvoeren om de energiekosten te dekken. Wij hebben dat niet hoeven doen. Nu wij energieneutraal worden, betekent het dat onze energiekosten in de toekomst minimaal zullen zijn. Daarmee kun je meer doen voor de hockeysport zelf, zoals betere trainingen en dat heeft er ook toe geleid dat we nu bijvoorbeeld weer een technisch manager in dienst hebben. We kunnen meer de nadruk leggen op de verbetering van het hockeyspel. Het creëren van die bewustwording is onderdeel van een proces waarin we nog niet honderd procent geslaagd zijn. Ik blijf wel voorstander van besparen, maar de strenge maatregelen van het voorjaar kunnen we wat loslaten. Met die LED-verlichting kunnen we echt wel een keer een extra avond verlichten, maar je moet je er wel van bewust blijven wat dat soort zaken kosten.’’
Financiële en maatschappelijke winst
Met name financieel kan AMHC dus op de lange termijn flink voordeel halen uit de verduurzaming. Hiervoor werd ook een serie accu’s aangeschaft, waardoor de club meer zelfvoorzienend te werk kan gaan. Voorzitter Nagengast heeft wat dat betreft nog grotere plannen: ,,Een accu kun je altijd gebruiken. Ook bij bewolkt weer worden ze geladen vanuit het net, waardoor we zelfs in de winter vaak gevulde accu’s hebben. Dit zorgt ervoor dat je de stroom voor de LED-verlichting uit de accu’s haalt in plaats van uit het duurdere net en daarbij de stroompieken opvangt. We willen in de toekomst uitbreiden naar nog meer accu’s. Als je zonne-energie teruglevert aan het net krijg je een paar cent, maar als je het zelf gebruikt, hoef je niets van het net te halen. Die accu’s gaan bovendien 30 jaar mee.’’
Het gaat Nagengast echter niet alleen om de financiële voordelen van het zijn van een groene club. Er is eveneens een ideologisch aspect en ook daar heeft de voorzitter veel aandacht voor: ,,Ik vind dat een sportclub zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid moet nemen. Als je de ambitie hebt om de groenste hockeyclub van Nederland te zijn, dan hoort daar wel degelijk een maatschappelijke verantwoordelijkheid bij. Dat hebben wij ook geprobeerd door verschillende acties te organiseren, bijvoorbeeld voor de Voedselbank. Daarnaast zijn we bezig geweest met het inzamelen van onze oude shirts voor Tanzania voor een stichting die daar dakloze jongeren opvangt en het inzamelen van fietsen voor Oekraïners hier in Alkmaar. Dat blijven wij doen naast het hockey en dat vind ik ook belangrijk”, aldus Nagengast.
Andere clubs volgen nog niet
Bij het realiseren van de plannen heeft de club hulp gekregen van onder meer de gemeente Alkmaar. Het project heeft in totaal ongeveer 350.000 euro gekost en daarvan werd iets minder dan de helft gedekt door de duurzaamheidssubsidies van de gemeente. Verder waren ook de Rabobank en de provincie Noord-Holland betrokken en is er gebruik gemaakt van regelingen als de ISDE (Investeringssubsidie duurzame energie en energiebesparing) en BOSA (Stimulering bouw en onderhoud van sportaccommodaties). Zodoende is de financiële bijdrage van de club zelf beperkt gebleven tot tussen de 10 en 15 procent van de kosten. Op papier zou Alkmaar dus een voorbeeld kunnen zijn voor andere sportverenigingen.
Toch staat de telefoon nog altijd niet roodgloeiend. Andere clubs vragen Alkmaar tot op heden niet massaal om hulp bij de eigen duurzaamheidsplannen, zo geeft de voorzitter aan: ,,We worden niet gebeld door hockeyclubs en je hebt ook niet meteen de publiciteit daarvoor. Lokaal zijn er één of twee clubs bij ons op bezoek geweest. We hebben wel bij de gemeente aangegeven dat wij ervoor openstaan om andere partijen de weg te wijzen.’’