De angstcultuur. Tot vervelens toe werd dit begrip gekoppeld aan het dameshockeyelftal. Na enkele vernietigende rapporten werd het zelfs een bondscoach fataal: Alyson Annan moest, ondanks een gouden Olympische plak, opkrassen. Een deuk in het normaal zo goede imago van het vrouwenhockey. Paul van Ass is vastberaden om de nieuwe cultuur te blijven bewaken.
Een druilerige dinsdagmiddag in Amstelveen, het Wagener Stadion is verlaten. Het contrast met bijvoorbeeld Oranje-fandagen of andere openbare aangelegenheden is groot. Geen rijen kinderen om een glimp van hun heldinnen op te vangen of handtekening te scoren. In alle rust kunnen de Europees kampioenen onder leiding van Paul van Ass de speelstijl bijschaven. De momenten van samenzijn zijn spaarzaam. De twee uur durende training behoort tot één van de weinige voorbereidingen op de komende Pro League-wedstrijden. Verrassend genoeg noemt Van Ass deze hockeyluwe periode ‘juist heerlijk’. „We hebben het EK gehad en dan heb je even iets anders”, zegt hij in het clubhuis van AH&BC. „De speelsters gingen naar hun club en we hebben ervoor gekozen ze niet te snel centraal te laten trainen met elkaar. Parijs is dichtbij, maar ook ver weg.” Een typische Van Ass-uitspraak. Waarschijnlijk niet bewust zijnde van de wielervergelijking die hij maakt: de bondscoach weet met zijn metaforen vaak de juiste snaar te raken.
Van Ass instrueert zijn ploegen tijdens de Pro League-wedstrijd tegen Nieuw-Zeeland – Hans Bakker
Omgangsnormen
Tijdens de training zie je Van Ass veel observeren. Denken over nieuwe manieren om succesvoller te zijn. Lees: de dames nóg aanvallender te laten spelen. Oefeningen worden op een hoog tempo afgewerkt en tevreden is men niet snel. Door de intensiteit van de training wordt duidelijker, waarom dit niet de hele week door wordt gedaan. „Ik heb een fulltime programma gedraaid toen ik bondscoach van India was”, vertelt Van Ass. „Dat beviel totaal niet. Je traint te weinig ergens naartoe en het is altijd dezelfde groep. Ik zie daar geen meerwaarde in. Wij hebben nu juist een unieke combinatie: het clubhockey en de piek erop zetten bij het internationale hockey. Dat bevalt me veel meer dan de plaat grijsdraaien.” Voor de komende Pro League-wedstrijden geeft Van Ass aan de nieuwe speelsters een kans te willen geven en een nieuw systeem uit te proberen.
Een andere functie van de samenkomst noemt Van Ass ‘het sociale aspect’. Daar lijkt het sinds zijn aantreden, ruim een jaar geleden, wel goed mee te zitten. Eens te meer zie je de hockeysters plezier met elkaar hebben. Niks is eraan gespeeld. Het zat in het takenpakket van de bondscoach: ‘het wegwerken van de angstcultuur’. „Het geldt voor coaching breed en ook bij andere sporten, dat we naar een veiliger klimaat moeten. Er was behoefte aan dat we ‘dat’ woord lieten vallen. Je hoeft niet ‘abnormaal’ te doen naar de dames, want ik doe normaal en kan gewoon mezelf zijn. Je moet in bepaalde mate proberen omgangsnormen te hebben die voor alle betrokkenen plezierig voelen. Dat waren we misschien een heel klein beetje uit het oog verloren.”
Geruststellende gedachte
Na de harde conclusies uit de rapporten en gesprekken met speelsters in 2022 moest er dus iets gebeuren. Stap één was dus het ontslaan van Annan. Van Ass legt uit hoe de nieuwe cultuur dan precies tot stand is gekomen. „Een containerbegrip is ‘normaal doen’. Maar wat is ‘normaal’? In ieder geval dat je naar elkaar probeert te luisteren en niet alleen maar zendt van boven naar beneden. De andere kant moet je ook durven om input te geven. Dat geeft wel heel veel ontspanning.” Het woord ‘ontspanning’ is zeker van toepassing op het huidige Nederlands elftal. De ploeg lijkt binnen en buiten de lijnen op één grote vriendinnengroep. Het is daarnaast hard wanneer het moet. Zacht als dat kan. Precies zoals Van Ass dat voor ogen heeft.
Van Ass: „Je moet in bepaalde mate proberen omgangsnormen te hebben die voor alle betrokkenen plezierig voelen” – Roel Ubels
Richting de media wordt de nieuw ontstane cultuur telkens weer benadrukt. Van buitenaf lijkt er inderdaad ook niks gespeeld aan de synergie en sociale cohesie van de damesploeg. De vraag rijst: hoe houd je die cultuur in stand? Van Ass legt uit. „We moeten de checks and balances erin blijven houden, hé. Dat hebben wij nu ook veel meer vanuit de KNHB: we hebben na het EK ook een evaluatie gedaan. Eigenlijk hoeft dat niet, want ik weet de uitslag wel. Maar toch: misschien generaliseer ik en is er toch iemand geweest die zich niet gehoord voelde. Als er zoiets uitkomt moet je daar toch aandacht aan besteden. Dan kan je mogelijke problemen bij de kop pakken daar waar ze ontstaan. En niet wachten totdat het uit de hand is gelopen.” Van Ass en zijn team zijn problemen duidelijk voor. Een geruststellende gedachte.
